Kutengeneza chakula cha kuku wa nyama (broilers) ni jambo muhimu ili kuhakikisha wanakua haraka na kwa afya. Chakula hiki kinapaswa kuwa na virutubisho vyote muhimu kama protini, wanga, vitamini, madini, na mafuta kwa uwiano sahihi.
Fahamu hatua za utengeneza chakula cha kuku wa nyama ili kupunguza gharama za ufugaji na uongeze faida katika biashara yako ya ufugaji.
Hapa chini ni hatua kwa hatua jinsi ya kutengeneza chakula cha kuku wa nyama kwa kutumia malighafi zinazopatikana kwa urahisi:
Mahitaji Muhimu ya Lishe kwa Kuku wa Nyama
Chakula cha kuku wa nyama kinapaswa kuwa na virutubisho vifuatavyo ili kufanikisha ukuaji wa haraka na afya bora:
Protini
Hii ni muhimu kwa ukuaji wa misuli ya kuku. Vyanzo bora vya protini ni dagaa, soya, alizeti, mende wa kufugwa, na mabaki ya nyama.
Wanga
Wanga ni chanzo kikuu cha nishati kwa kuku wa nyama.
Malighafi kama mahindi, mtama, na mihogo ni vyanzo bora vya wanga.
Mafuta
Mafuta hutoa nishati ya ziada inayohitajika na kuku wa nyama kwa ukuaji wa haraka.
Mafuta yanaweza kutoka kwenye mbegu za pamba, alizeti, au karanga.
Madini na Calcium
Madini kama calcium na phosphorus ni muhimu kwa mifupa imara.
Chanzo bora cha madini haya ni chokaa, maganda ya mayai yaliyosagwa, na unga wa mifupa.
Vitamini
Vitamini ni muhimu kwa kinga ya mwili na kuboresha mfumo wa mmeng’enyo wa chakula.
Majani ya kijani kama sukuma wiki, majani ya alfalfa, na mabaki ya mboga ni vyanzo vizuri vya vitamini.
Vyakula vya nyongeza (Additives)
Virutubisho vya viwandani kama premix za madini na vitamini huongezwa ili kuhakikisha mchanganyiko wa chakula una uwiano mzuri wa virutubisho vyote muhimu.
Vifaa na Malighafi Muhimu
- Mahindi yaliyosagwa vizuri (50%)
- Dagaa au unga wa samaki (15%)
- Soya au alizeti iliyosagwa (20%)
- Chokaa safi au unga wa mifupa (5%)
- Majani ya kijani yaliyokaushwa na kusagwa (5%)
- Premix ya madini na vitamini (3%)
- Chumvi kidogo (0.5%)
Hatua za Kutengeneza Chakula cha Kuku wa Nyama
Kuandaa Malighafi
Hakikisha unapata malighafi safi na zenye ubora wa hali ya juu.
Malighafi zinapaswa kuwa safi, zenye unyevu wa chini, na zisizo na sumu kuvu au uchafu wowote.
Kukausha na Kusaga Malighafi
Dagaa, majani ya kijani, na soya yanapaswa kukaushwa vizuri ili kuzuia kuharibika kwa chakula.
Saga malighafi zote mpaka upate unga laini.
Kupima Uwiano wa Virutubisho
Tumia vipimo vilivyoelekezwa ili kuhakikisha chakula kina uwiano mzuri wa virutubisho.
Protini inapaswa kuwa ya kiwango cha juu zaidi (kama 20-23%) ili kuku waweze kukua haraka.
Kuchanganya Malighafi
Tumia chombo kikubwa au mashine ya kuchanganya chakula.
Changanya malighafi zote kwa uwiano sahihi. Hakikisha mchanganyiko unakuwa wa rangi moja na wenye harufu safi.
Kuhifadhi Chakula
Weka chakula kwenye mifuko au vyombo safi na vikavu.
Hifadhi mahali penye hewa ya kutosha na pasipo na unyevunyevu ili chakula kisiharibike.
- Vyakula na viwango vinavyohitajika kwa asilimia 100
| Aina ya Chakula | Kiwango cha uchanganyaji (%) | ||
| Vyakula | Vifaranga | Kuku wa nyama | Kuku wa mayai |
| Mahindi | 70 | 70 | 70 |
| Ulezi | 20 | 40 | 40 |
| Mtama | 20 | 30 | 30 |
| Mpunga | 40 | 70 | 70 |
| Ngano | 5 | 40 | 40 |
| Pumba za mahindi | 10 | 20 | 20 |
| Pumba za mpunga | 10 | 20 | 20 |
| Pumba za mtama | 10 | 20 | 20 |
| Pumba za ngano | 5 | 15 | 15 |
| Mashudu ya nazi | 10 | 30 | 40 |
| Mashudu ya pamba | 5 | 10 | 5 |
| Mashudu ya alizeti | 10 | 20 | 20 |
| Mashudu ya ufuta | 10 | 10 | 5 |
| Damu iliyokaushwa | 5 | 5 | 5 |
| Mifupa iliyosagwa | 5 | 5 | 7.5 |
| Dagaa | 10 | 5 | 5 |
| Lusina iliyosagwa | – | – | – |
| (Lucerne meal) Lukina | 5 | 5 | 5 |
| Lcuecana meal | 2.5 | 5 | 5 |
| Chokaa | 5 | 5 | 5 |
| Chumvi | 0.5 | 0.5 | 0.5 |
| Soya | 10 | 20 | 20 |
Faida za Kutengeneza Chakula cha Kuku wa Nyama Nyumbani
- Kupunguza Gharama: Kutengeneza chakula mwenyewe ni njia nzuri ya kupunguza gharama za ufugaji.
- Udhibiti wa Ubora: Unajua viwango vya virutubisho na usafi wa chakula unachotengeneza.
- Ufanisi wa Lishe: Chakula kilichotengenezwa kwa usahihi huongeza uzalishaji wa nyama kwa haraka.
- Kupatikana kwa Wakati: Unaweza kutengeneza chakula wakati wowote bila kutegemea chakula cha dukani.
- Mfano wa kutengeneza kilo 100 za chakula cha kuku;
| Vyakula | Kiasi (Kg) |
| Mahindi | 30.00 |
| Pumba za mahindi | 20.00 |
| Soya | 18.00 |
| Mashudu ya alizeti | 20.50 |
| Dagaa | 5.00 |
| Mifupa iliyosagwa | 4.00 |
| Chumvi | 0.50 |
| Vitamini | 2.00 |
| Jumla | 100.00 |
- Mfano wa chakula cha kukuzia kuanzia juma la nne hadi la nane
| Vyakula | Kiasi (Kg) |
| Mahindi | 45.00 |
| Pumba za mahindi | 20.00 |
| Mashudu ya pamba | 5.00 |
| Soya | 20.00 |
| Dagaa | 2.50 |
| Mifupa iliyosagwa | 5.00 |
| Chumvi | 0.50 |
| Vitamini | 2.00 |
| Jumla | 100.00 |
- Mfano wa chakula cha kuku wa mayai kuanzia juma la nane hadi la ishirini
| A | B | ||
| Vyakula | Kiasi (Kg) | Vyakula | Kiasi (Kg) |
| Mahindi | 45.00 | Mahindi | 45.00 |
| Pumba za mahindi | 25.00 | Pumba za mahindi | 30.00 |
| Soya | 5.00 | Soya | 5.00 |
| Mashudu ya alizeti | 10.00 | Mashudu ya pamba | 5.00 |
| Dagaa | 4.00 | Dagaa iliyokaushwa | 4.00 |
| Damu | 3.00 | Mifupa iliyosagwa | 2.50 |
| Chokaa | 3.00 | Chokaa | 3.00 |
| Chumvi | 0.50 | Chumvi | 0.50 |
| Vitamini | 2.00 | Vitamini | 2.00 |
| Jumla | 100.00 | Jumla | 100.00 |
- Mfano wa chakula cha kuku wa mayai kuanzia wiki ya ishirini na kuendelea
| A | B | ||
| Vyakula | Kiasi (Kg) | Vyakula | Kiasi (Kg) |
| Mahindi | 50.00 | Mahindi | 40.00 |
| Pumba za mahindi | 15.00 | Pumba za mahindi | 25.00 |
| Mashudu ya pamba | 5.00 | Mtama | 5.00 |
| Soya | 18.00 | Mashudu ya alizeti | 10.00 |
| Dagaa | 4.50 | Dagaa | 4.00 |
| Mifupa iliyosagwa | 3.00 | Damu iliyosagwa | 5.00 |
| Chokaa | 2.00 | Mifupa iliyosagwa | 4.50 |
| Chumvi | 0.50 | Chokaa | 4.00 |
| Vitamini | 2.00 | Chumvi | 0.50 |
| Jumla | 100.00 | Vitamini | 2.00 |
| Jumla | 100.00 | ||
Changamoto za Kutengeneza Chakula cha Kuku wa Nyama
- Uhaba wa Malighafi: Baadhi ya malighafi, kama dagaa au premix, zinaweza kuwa ngumu kupatikana wakati fulani.
- Ujuzi wa Uwiano wa Virutubisho: Kuweka uwiano sahihi wa virutubisho kunahitaji uelewa wa lishe ya kuku.
- Hifadhi Sahihi: Chakula kinachohifadhiwa vibaya kinaweza kuharibika au kupoteza ubora wake.
VIDOKEZO MUHIMU:
-
Hakikisha unatumia malighafi safi na isiyo na sumu.
-
Usitumie chakula kilichooza au kilichohifadhiwa vibaya.
-
Wape kuku maji safi kila wakati.
-
Angalia dalili za magonjwa na toa chanjo kwa wakati.